Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in “Vergi kaçıranları tespit etmek için OSB’lerin girişlerine vergi memuru yerleştireceğiz” açıklamasının ardından, Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarının vergi yükü bir kez daha tartışma konusu oldu.
2024 verilerine göre, ülke ekonomisine yön veren sanayi devlerinin ya çok düşük oranlarda kurumlar vergisi ödediği ya da çeşitli teşviklerle vergiden tamamen muaf tutulduğu ortaya çıktı.
Zonguldak’ın Karadeniz Ereğli ilçesinde faaliyet gösteren Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları (Erdemir) ise bu tabloda vergi ödemeyen kuruluşlar arasında yer aldı.
İşçi üzerindeki vergi yükü ağırlaşıyor
Vergi adaletsizliğine ilişkin verileri köşesine taşıyan gazeteci Uğur Zengin, ortalama bir işçinin gelirinin yüzde 25 ila 30’unu vergi olarak devlete ödediğini hatırlattı. Örneğin, net 27 bin TL maaş alan bir işçi, yıl boyunca yaklaşık 81 bin TL gelir ve damga vergisi ödüyor. Bu da işçinin brüt gelirinin yüzde 18,7’sine, net gelirinin ise yüzde 25’ine denk geliyor.
Erdemir ne kadar vergi ödedi?
Özelleştirme sonrası OYAK bünyesinde faaliyet gösteren ERDEMİR’in 2024 yılında vergi ödemediği belirtiliyor. Türkiye’nin en büyük sanayi şirketleri arasında yer alan kuruluş, milyonlarca dolarlık üretim kapasitesine rağmen, vergi teşvikleri ve muafiyetleri sayesinde sıfır kurumlar vergisi beyan etti. Bu durum, “Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları neden vergi ödemiyor?” sorusunu gündeme taşıdı.
TÜPRAŞ ve Ford Otosan örneği: Dev ciro, düşük vergi
Aynı tabloda TÜPRAŞ, 810 milyar TL ciroya karşın yalnızca 2.3 milyar TL (yüzde 0.28) kurumlar vergisi öderken; Ford Otosan, 595 milyar TL ciro elde etti, ancak yalnızca 164 milyon TL (yüzde 0.02) vergi ödedi. Arçelik ise 2024 yılı boyunca hiç kurumlar vergisi ödemedi. Bu şirketlerin birçoğunun Koç Holding ya da yabancı sermaye tarafından yönetiliyor olması da dikkat çekiyor.
Karadeniz Ereğli’de kamuoyu tepkili
Zonguldak ve Ereğli kamuoyunda, bölgenin simgesi konumundaki Erdemir’in yüksek kâr oranlarına rağmen vergi yükünden muaf tutulması tepkilere neden oldu. Bölge halkı ve işçi sendikaları, yüksek vergi ödeyen emekçilerle neredeyse sıfır vergi ödeyen büyük şirketler arasındaki uçuruma dikkat çekiyor.
Teşvik ve muafiyetler şirketlerin sırtındaki yükü hafifletiyor
Sanayi devlerine sağlanan vergi muafiyetleri arasında; gümrük vergisi istisnası, KDV muafiyeti, SGK işveren primi desteği, AR-GE teşvikleri ve marka destek programları yer alıyor. Bu teşvikler, şirketleri fiilen vergiden muaf hale getirirken, vergi yükü emekçilerin sırtına yüklenmiş oluyor.
