Saraybosna, 1992-1995 yılları arasında yaşadığı kuşatma ile tarihinin en acı dönemlerinden birine tanıklık etti. Bosna Hersek’in başkenti, Sırp güçlerinin 5 Nisan 1992’de şehri çevreleyip, 6 Nisan’da ilk bombalarını attığı günden itibaren 1425 gün boyunca kuşatma altında kaldı. Bu süre zarfında, Sırplar şehri sürekli olarak bombalarken, keskin nişancılar kadın, çocuk ve yaşlıları hedef aldı. Şehirde yaşayan 11 bin 541 kişi, bunların 1601’i çocuk olmak üzere, hayatını kaybetti. Sırplar, Bosna’nın Osmanlı mirasını ve Müslüman kimliğini hedef alarak camiler ve tarihi yapıları yok etti.
Tarihsel bir yıkımın başlangıcı: 6 Nisan 1992
6 Nisan 1992, Saraybosna için üç ayrı tarihsel dönüm noktasını simgeliyor. İlk olarak, Nazi Almanya’sının 6 Nisan 1941’de Saraybosna’yı bombaladığı, ardından 6 Nisan 1945’te Yugoslavya ordusunun şehri kurtardığı ve son olarak, 6 Nisan 1992’de Sırpların kuşatmayı başlattığı anı hatırlatıyor. Bu gün, şehri kurtaran zaferin ve kuşatmanın kurbanlarının anıldığı Saraybosna Şehir Günü olarak kutlanıyor.
Avrupa’nın Kudüsü’nde son durum
Modern tarihin en uzun ve acı dolu kuşatmalarından birini yaşayan Saraybosna, 29 Şubat 1996’da kuşatmanın sona ermesinin ardından dahi, geçmişin izlerini taşıyor. 33 yıl sonra dahi, her yıl 6 Nisan’da kuşatmada hayatını kaybeden kurbanlar anılıyor. Saraybosna, etnik ve dini çeşitliliğiyle Avrupa’nın Kudüsü olarak adlandırılmakta ve savaşın yıkıcı etkilerini hala her yönüyle hissediyor.
Dayton Barış Antlaşması ve savaşın sona ermesi
Saraybosna’daki kuşatma, 1995 yılında ABD’nin Dayton Hava Üssü’nde imzalanan barış antlaşmasıyla sona erdi. Boşnak, Sırp ve Hırvat liderlerin mutabakatı ile Bosna Hersek, resmi olarak barışa kavuştu. Ancak savaşın izleri, Saraybosna halkının hafızasında silinmeden kalmaya devam ediyor.
Bugün, Saraybosna’da kuşatma dönemi ve savaşın acıları, hem yerel halkın hem de dünya çapındaki gözlemcilerin unutmadığı bir konu olmayı sürdürüyor. 6 Nisan’da düzenlenen anma törenleri, şehri kuşatan acıların unutulmadığının, yaraların hala açık olduğunun bir simgesidir.
